Letterenhuis verwerft archief van Ernest Claes en sluit daarmee 2024 mooi af

Met de schenking van het archief van Ernest Claes verwerft het Letterenhuis twaalfduizend brieven, een duizendtal manuscripten, een uitgebreide knipsel- en fotoverzameling en verschillende audio-opnamen. Daarmee sluit het Letterenhuis een succesvol jaar af met talrijke belangwekkende aanwinsten.

Ernest Claes (1885-1968) was een zeer populaire schrijver van romans en oorlogsverhalen. Zijn grote doorbraak beleefde hij in 1920, met zijn roman De Witte. Claes schreef een groot aantal romans en novellen, waaronder Namen 1914 (1919), Bei uns in Deutschland (1919), Het leven van Herman Coene (1925 en 1930), De vulgaire geschiedenis van Charelke Dop (1923), Jeugd (1940), Jeroom en Benzamien (1946), De Oude Klok (1947), Daar is een mens verdronken (1950) en Floere het fluwijn (1951).

Claes’ werken werden vaak herdrukt en vertaald en bereikten een groot lezerspubliek. Hij werd in 1934 lid van de Koninklijke Academie voor Taal- en Letterkunde, ontving in 1942 de Staatsprijs voor de Letterkunde en in 1958 de Prijs der Vlaamse Provincies voor zijn hele oeuvre.

Archief Ernest Claes

Het was Claes’ echtgenote Stephanie Claes-Vetter die bij leven van de auteur alle stukken met toewijding archiveerde en later de zorg voor het archief toevertrouwde aan zoon en schoondochter Eric Claes-Mertens. Zij droegen het archief in 1975 over aan het Ernest Claesgenootschap. Toen ook het genootschap de zorg wenste door te geven aan een daarvoor geschikte partner, was het Letterenhuis de voor de hand liggende bestemming.

Jan Van Hemelryck, voorzitter, en Timo Gielis, archivaris van het Ernest Claesgenootschap: “Het Letterenhuis is onze beste keuze voor wie oog en oor heeft voor de literatuur.”

Tussen de werkstukken vonden de archivarissen van het Letterenhuis handgeschreven jeugdherinneringen, een bewerkte proefdruk van zijn debuut Uit mijn dorpken (1906), notitieboekjes met de allereerste, nog ruwe ontwerpen en verschillende latere versies van zijn romans. Het archief bevat ook briefwisseling van zijn uitgever, zijn echtgenote en schrijvers als Stijn Streuvels, Felix Timmermans, Marie Gevers, Herman Teirlinck en Gerard Walschap.

Over het ontstaan van De Witte, de bekende verfilmingen ervan en de grote impact die het werk had, valt veel af te leiden uit het archief. Zo treffen we er de allereerste korte notities voor De Witte in aan, naast de verschillende manuscripten, bewerkte typoscripten en drukproeven van de roman, de toestemming tot verfilming en een handgeschreven epistel over hoe dat tot stand kwam. Daarnaast zijn er in het archief ook sporen van vertalingen in onder meer het Engels, Spaans, Duits, Hebreeuws, én Japans te vinden. Dat De Witte immens populair was in Vlaanderen, zien we ook in de bewaard gebleven foto- en affichecollectie, met ruimschoots aanwezige beelden van De Witte-feesten en -parades.

Nabilla Ait Daoud, schepen voor cultuur: "De Witte van Ernest Claes, een schelmenroman die menig Vlaams hart laat kloppen, is onvervalst erfgoed en een klassieker in de Nederlandse taal. Prachtig dat het Letterenhuis het rijke archief van de meesterlijke verteller Claes aan haar schatten toevoegt – een ware klepper die thuiskomt in het literaire archief van Vlaanderen.”

In 1955 schreef een lezeres aan haar geliefde auteur: “Wellicht zal dit briefje verloren gaan tussen de stapels gelukwensen die u dezer dagen zult ontvangen.” Door de goede zorgen van Stephanie Claes-Vetter, Eric Claes-Mertens, het Ernest Claesgenootschap en het Letterenhuis, blijkt nu, bijna zeventig jaar later, het tegendeel waar.

Claes’ dagboeken blijven voorlopig nog even onder de hoede van het Ernest Claesgenootschap, maar hebben binnenkort ook het Letterenhuis als bestemming.

Archieven verworven in 2024

In 2024 kon het Letterenhuis naast het archief van Claes nog andere interessante zaken verwerven: archief van auteurs Dirk Bracke, Johanna Pas, Hubert van Herreweghen en Jan Walravens, een mooie collectie handschriften en typoscripten van Tom Lanoye, een uitgebreide collectie Gerard Walschap en het handschrift Omtrent Deedee van Hugo Claus. Ook de archieven van theatermakers Walter Tillemans en Tine Ruysschaert, en van de theatergezelschappen Compagnie De KOE en de Blauwe Maandag Compagnie zijn aan de Letterenhuiscollectie toegevoegd.

Het Letterenhuis maakt deze archieven weldra toegankelijk via het gloednieuwe online collectieplatform voor raadpleging en onderzoek. Recent werden de archieven van Walter van den Broeck, Geert van Istendael en Anne Provoost opengesteld. Het afgelopen jaar werden ook archieven van theatergezelschap Het Gevolg, kunstenaar Victor Delhez, filosoof Leopold Flam, dichter Andreas Deweerdt, Poppentheater Jozef Joris, musicus Lode Ontrop, schrijver Jan Simoen, en de choreografen en danseressen Lea Daan en Jeanne Brabants via het collectieplatform ontsloten.

www.letterenhuis.be